ვეგეტარიანელობის თანამედროვე კლასიფიკაცია 100 წელზე მეტია რაც ფორმირდება და ხორცის უარყოფიდან ყველა ცხოველურ პროდუქტზე, მათ შორის რძესა და კვერცხზე უარის თქმამდე მიდის. დღეს ძირითადად ორ მიმართულებას გამოყოფენ: ვეგანობას და ლაქტოს. ვეგანობა უფრო მკაცრი ფორმაა. მასზე მორგებით ადამიანი უარს აცხადებს ყველა იმ პროდუქტის მირთმევაზე, რომელიც ცხოველთა მკვლელობით ან ექსპლუატაციით მიიღება. მსგავსი ფილოსოფიის გამო, ვეგანები არც ნატურალური ტყავის სამოსს ატარებენ.
1944 წელს ბრიტანელმა დონალდ უოტსონმა ლონდონში პირველი ვეგანური საზოგადოება ჩამოაყალიბა. უოტსონმა თავად მოიფიქრა ტერმინი „ვეგანი“, რათა აღეწერა ისეთი ვეგეტარიანელები, რომლებიც არც რძეს და არც კვერცხს იღებენ. ხორცზე უარის თქმის იდეა კი ძველი ინდოეთიდან და ხმელთაშუაზღვისპირეთის რამდენიმე ქვეყნიდან მოდის. იგი დონალდის კონცეფციაზე 2500 წლით ადრე იღებს სათავეს.
ამბობენ, რომ ვეგანური რაციონი მოკლებულია ცილის, რკინის, კალციუმის, ვიტამინ D-სა და В12-ს სრულფასოვან შემცველობას. თუმცა რაციონის სწორი შედგენით შეგიძლიათ ცილის, რკინის, თუთიის, კალციუმის, ვიტამინ D-ს, რიბოფლავინის, ვიტამინ B12-ის, ვიტამინ A-ს და იოდის საჭირო რაოდენობა თავისუფლად მიიღოთ და ვეგანური კვება აბსოლუტურად სრულფასოვანი გახადოთ. ზომიერი ვეგანური დიეტა ნებისმიერი ასაკის ადამიანისთვისაა დაშვებული, ცხოვრების ნებისმიერ ეტაპზე, მათ შორის ორსულობისა და ძუძუთი კვების დროს. იგი სხვადასხვა დაავადების პროფილაქტიკისთვისაც გამოგადგებათ.
ვეგანური რაციონის მთავარი პრობლემა საკმარისი ცილის მიღებაა, რომელიც ზოგიერთ მცენარეულ საკვებში არასრულფასოვნადაა წარმოდგენილი, მაგრამ სხვადასხვა სახეობის მარცვლეულისა და პარკოსანი პროდუქტების შეხამებით, ასევე თხილით, შეგიძლიათ ცილა სავსებით საკმარისად მიიღოთ. ცილით უფრო მეტად მდიდარი სოიოს პროდუქტებია. 100 გრამ სოიოს ყველ „ტოფუში“ საშუალოდ 7-დან 14 გრამამდე ცილაა. 100 გრამ სოიოს მარცვლებში კი 35 გრ ცილა.
მეორე პრობლემა ვიტამინ B12-ის საჭიროებაა, რომელიც მცენარეული საკვების წყაროებში არ მოიპოვება. ადრეული ვარაუდით, ზოგიერთი საკვები, მაგალითად სპირულინა და ქერის ბალახი ვიტამინ B12-ის საჭირო წყაროა. შეგიძლიათ რაციონს მისი სახით სხვა საკვები დანამატი შესძინოთ.
ვეგანურ რაციონში რომ არასაკმარისი კალციუმია, ეს მითი გახლავთ. მას ბევრი სახეობის მცენარეული პროდუქტი შეიცავს. მეტიც − კალციუმი მცენარეულ საკვებში უფრო ჭარბადაა, ვიდრე რძის პროდუქტებში. ეს ნივთიერება ბევრ მცენარეულ რძეს სპეციალურად აქვს დამატებული. კალციუმით მდიდარია სოიოს მარცვლები, ლეღვი, ოხრახუში, რეჰანი, თხილი, სეზამის მარცვლები და ა.შ.
ასორტიმენტის ყურადღებით და დაკვირვებით გადახედვისას, შეგიძლიათ ასეთი სრულფასოვანი რაციონი შეადგინოთ:
მცენარეული სასმელები, მცენარეული რძის პროდუქტები, „ტოფუ“ და სოიოს ხაჭო, მცენარეული ყველი, მცენარეული ხორცი, ვეგეტარიანული ძეხვი, ვეგეტარიანული ნახევარფაბრიკატები, პასტა, პაშტეტები და ჰუმუსი, ატრია, ბოსტნეული, ხილი და ა.შ.