თითოეული მისი სიტყვით გამოსვლა მსმენელს და მაყურებელს ყველაზე გულწრფელ ემოციებს უღვიძებს. მისი ერთი რეკომენდაცია უცნობ ავტორებს ამდიდრებს და საპრეზიდენტო კანდიდატებს ამომრჩეველს უორმაგებს. რაშია მაინც ოპრა უინფრის საიდუმლო?

ალბათ, ოპრა თავად უკვე დაიღალა იმის დათვლით, თუ რამდენმა გამოცემამ და რამდენჯერ აღიარეს ყველაზე გავლენიან წამყვანად, აფროამერიკელად, ფილანტროპად, ბიზნესის მმართველად და უბრალოდ, ქალად მსოფლიოში. ხანდახან ჟურნალისტებისგან საკუთარ თავზე გაგებული ფაქტებიც აოცებს. მაგალითად, გაუკვირდა, რომ ისტორიაში პირველი ფერადკანიანი მილიარდერი ქალი გახდა და წარმოდგენა არ ჰქონია, რომ მე-20 საუკუნეში ქველმოქმედებაზე იმაზე მეტი გაიღო, ვიდრე ნებისმიერმა აფროამერიკელმა ადამიანმა.

მას მოიაზრებენ ისეთი პერსონების გვერდით, როგორებიც არიან ბარაკ ობამა, დედოფალი ვიქტორია თუ კონფუცი (ყველა ეს პერსონა იმ ადამიანთა სიაში შევიდა, რომლებმაც გამოცემა Life-ის ვერსიით, სამყარო შეცვალეს). ეს ყველაფერი იმ აისბერგის მხოლოდ მწვერვალია, რომელსაც „ოპრა უინფრის ფენომენი“ ეწოდება.

ჩაგრულთა ხმა
2018 წელს, როცა „ოქროს გლობუსის“ ცერემონიალზე სესილ ბლაუნტ დე მილის სახელობის ჯილდო გადასცეს, ხელში ძვირადღირებული ქანდაკებით ტელეწამყვანმა სცენიდან განაცხადა: „ახლა მე უამრავი პატარა გოგონა მიყურებს და ხედავენ, როგორ ვხდები პირველი ფერადკანიანი ქალი, რომელმაც ეს ჯილდო მიიღო“. მონოლოგმა ნამდვილი ფურორი მოახდინა: აუდიტორიას თვალები აუცრემლიანდა. ემოციურობა ყოველთვის იყო მისი საჯარო გამოსვლების მთავარი მახასიათებელი.

„ოქროს გლობუსის“ 75-ე ცერემონიალი Me Too-ს კამპანიას ეძღვნებოდა, მოძრაობას ქალთა მიმართ ძალადობის წინააღმდეგ. ოპრამ კი თავისი ჰიპნოზური გამოსვლით ყველა ქალს მისცა ძალა და ბრძოლისკენ განაწყო. ვარსკვლავები წერდნენ, რომ ოპრა უინფრი აშშ-ის პრეზიდენტის პოსტზე საუკეთესო კანდიდატურა იყო. ოპრა ამბობდა, რომ „ყველაფერი შესაძლებელია“, მაგრამ საბოლოო ჯამში აღიარა, რომ პოლიტიკა მისთვის არაა: „ამ სფეროში იმდენი ტყუილი, ჭუჭყი და საიდუმლოა, რომ ვერ შევძლებდი დიდხანს გაჩერებას“, – განაცხადა ერთ-ერთი ინტერვიუს დროს, – „არ შემიძლია ამით დავკავდე, ეს სუფთა საქმე არაა და შემიწირავდა“.

„წმინდა ოპრა“
რომ არა მედია, ის არა პოლიტიკოსი, არამედ მქადაგებელი გახდებოდა. სწორედ ამას უწოდებდნენ ჯერ კიდევ 3 წლის ასაკში, როცა მკაცრ და მორწმუნე ბებიასთან იზრდებოდა, ყოველ კვირა დღეს ეკლესიაში დადიოდა და ბიბლიას ხმამაღლა კითხულობდა. ტაძრის მრევლი სერიოზულად ფიქრობდა, რომ მას წმინდა სული ჩასახლებოდა. როგორც ჩანს, ოპრას საჯარო გამოსვლის ცოდნა ბუნებით ებოძა და ამ საქმით პატარაობიდანვე ამაყობდა.

1960-იანი წლები
ბებიას აღზრდამ ოპრაზე მნიშვნელოვნად იმოქმედა. დედას დრო არ ჰქონდა – მან შვილი 19 წლის ასაკში გააჩინა და ბევრს მუშაობდა. მამა არმიაში მსახურობდა, ამიტომ პატარა ოპრა თავის ბავშვობას ბებიასთან ატარებდა, რომელმაც ასწავლა კითხვა, წერა და აზროვნება.

ბავშვობის საუკეთესო პერიოდი სოფელში გაატარა. ის მოწყვეტილი იყო სამყაროში გამძვინვარებულ დისკრიმინაციას და სექსუალური განათლების არარსებობას. როცა იქიდან დედასთან დაბრუნება მოუწია, ფაქტობრივად, ნამდვილ გეტოში გადაინაცვლა, სადაც მას დედის ნათესავები და მეგობრები რეგულარულად ამცირებდნენ. საკუთარი შოუს ერთ-ერთ გადაცემაში მან აღიარა, რომ 9 წლის ასაკში მასზე ბიძაშვილმა იძალადა, რის შემდეგაც ბოდიშის მოხდის თუ მადლობის გადახდის ნიშნად, ნაყინი უყიდა... ეს იქამდე მოხდა, სანამ ჰოლივუდის მსახიობები სამუშაო ადგილას შევიწროვების შესახებ ხმის ამაღლებას დაიწყებდნენ.

ნორმალური ცხოვრების ძიებაში, გეტოდან მამასთან, ნეშვილში რამოდენიმეჯერ გაიქცა. დედის დასჯის გამო, რთული თინეიჯერების თავშესაფარშიც მოხვდა, სადაც მუდმივი შეურაცხყოფა და ძალადობა გრძელდებოდა, მაგრამ საბოლოოდ, საკუთარ თავში მაინც აღმოაჩინა მორალური ძალები, რათა ამ ყოველდღიური ქაოსიდან გაეღწია.

ეს მარტო არ გამოსვლია. მამამისი – ვერნონ უინფრი ისევე მკაცრად ზრდიდა, როგორც ბებია. „მამამ ცხოვრება ამომიტრიალა და უკეთესი გამხადა. მისი დახმარებით საკუთარი თავის რწმენა შევიძინე, რომ ყველაფერს შევძლებდი“, – გამოტყდა ოპრა რამდენიმე წლის შემდეგ. მისტერ უინფრიმ ქალიშვილს დისციპლინა და თავშეკავება ასწავლა. აიძულებდა, მაგალითად, დღეში 5 სიტყვა ესწავლა, რათა სადილი მიეღო. ბუნებით ნიჭიერი და სწავლაზე ორიენტირებული ოპრა სკოლის ნამდვილი ვარსკვლავი გახდა და დროის უქმად გაყვანას კლასგარეშე გონებრივ აქტიურობას და დებატების კლუბის წევრობას ამჯობინებდა.

მამის მცდელობებმა შედეგი გამოიღო: ოპრას წარმატებამ წინსვლა დაიწყო. ის სკოლის საბჭოს თავმჯდომარე გახდა, თავი ადგილობრივი არხის ტელეწამყვანად გამოსცადა, ვიქტორინებში მიიღო მონაწილეობა და ნიქსონისგან მოსაწვევიც კი მიიღო, თეთრ სახლს სწვეოდა. ორატორულ კონკურსში გამარჯვებამ ტენესის უნივერსიტეტში სტიპენდია მოაპოვებინა, სადაც ოპრამ კომუნიკაციები შეისწავლა. არც პრაქტიკისთვის დაუნებებია თავი. პირველ კურსზე იქაურ ტელეარხზე მუშაობას განაგრძობდა.

„ოცნების მაუწყებლობა“
ოპრა უინფრის კარიერული გზა არავისთვისაა საიდუმლო: ტელეარხმა WLAC-TV (CBS) ოპრა ახალი ამბების პირველ ფერადკანიან წამყვანად დანიშნა, ტელეარხმა WJZ-TV ხელი შეუწყო მისი, როგორც რეპორტიორის, განვითარებას. მიანდეს გადაცემის წაყვანა, სახელწოდებით „ადამიანები საუბრობენ“. შემდეგ ჩიკაგოში გადავიდა და დილის შოუს გაუძღვა. საბოლოოდ კი, „ოპრა უინფრის“ შოუც შეიქმნა, რომელიც თანამედროვეობის ერთ-ერთ საუკეთესო ტელეპროგრამად მიიჩნევა. ის ხსნიდა საკუთარ გამოცემებსა და არხებს, იღებდა ფილმებს და თამაშობდა თავად, აარსებდა წიგნის კლუბებს და უშვებდა საკუთარ ნაშრომებს, იღებდა პრესტიჟულ ჯილდოებს და ინტერვიუებს წერდა მსოფლიო ვარსკვლავებთან – ამ ყველაფერში მას წარმატება დაჰყვებოდა. რა არის მისი საიდუმლო? ამ შეკითხვაზე პასუხის გაცემა უფრო საინტერესოა, ვიდრე მისი უამრავი მიღწევის ჩამოთვლა – ტიტანური შრომისმოყვარეობა და ბუნებრივი ქარიზმა. ეს ორი რამ ეხმარებოდა ოპრას ცხოვრებაში, მაგრამ მისი წარმატების ისტორიას კიდევ ერთი მნიშვნელოვანი კომპონენტი განსაზღვრავს – ემოციურობა. ჯერ კიდევ ახალგაზრდა ოპრა პირდაპირ ეთერში ატირდა, როცა მაყურებელს კალიფორნიის ქარიშხალზე სიახლეებს უამბობდა. ტელეარხის ხელმძღვანელობამ, რა თქმა უნდა, ასეთი ქმედება რეპორტიორისგან ვერ მოითმინა. მაგრამ ემპათიამ, მგრძნობიარე ბუნებამ, ემოციურობამ და უბადლო ორატორულმა ნიჭმა უინფრის გზა თოქ-შოუებისკენ გაუხსნა.

1980-იანი წლები
ფემინისტური მოძრაობა და ქალების თემები: პირადი ცხოვრება, პირადი ტრაგედიები – ამ პერიოდის მნიშვნელოვანი საკითხები გახდა. ოპრას ბავშვობისა და ახალგაზრდობის ისტორია უკვე იყო სხვადასხვა პრობლემის ერთობლიობა. ფერადკანიან ქალს, რომელიც ზედმეტ წონას ებრძოდა და „შუშის ჭერს“ არღვევდა, ყველა ენდობოდა. ამასთან, თითოეული თავისი სტუმრის ისტორიას ოპრა ისე იღებდა, როგორც საკუთარს.

ტელეწამყვანი მსუბუქად, ყველანაირი სირცხვილის გარეშე სწევდა ეთერში ისეთ საჭირბოროტო თემებს, როგორიცაა განქორწინება, დეპრესია, ალკოჰოლიზმი, ძალადობა, ჰომოსექსუალიზმი და ინცესტიც კი. „როცა პირველად გავედი ეთერში, საკუთარ თავს ვუთხარი: „ესაა ის, რითაც მსურს დავკავდე. ის სუნთქვას ჰგავს“, – იხსენებდა ოპრა. სწორედ მაშინ დაიპყრო ყველაზე მთავარი და ყველაზე ლოიალური აუდიტორია: დიასახლისები ტოვებდნენ საქმეებს, რათა ცოტა ხნით ოპრას გადაცემისთვის ესმინათ.

მასწავლებელი, ორატორი, მქადაგებელი თუ ფსიქოლოგი – ყველა პროფესია, რომლებზეც სხვადასხვა დროს ოცნებობდა, ოპრამ ერთ პროფესიაში გააერთიანა. მსგავსი შოუს ფორმატმა გახადა პოპულარული ჯერ მთელი ქვეყნის, შემდეგ კი მსოფლიო მასშტაბით. ჟურნალმა The Wall Street მოიფიქრა ტერმინი „ოპრაფიკაცია“– ეს ნიშნავდა მაქსიმალურად გულწრფელ და ღია საუბარს მაყურებელთან. Time წერდა, რომ უინფრის გამოუვიდა, პირადი და საჯარო თემატიკა გაეერთიანებინა. ეკრანი კრებს უცნობ ადამიანებს, აკონკრეტებს ისტორიებს და მათ ტრანსლირებას პირდაპირ ჩვენს მისაღებ ოთახებში ახდენს. თითქოს ოპრა ყველა ამერიკელის ოჯახის წევრი გახდა, მასთან ერთად სავარძელში ჩაშვება ერთგვარ რიტუალად იქცა. ის ახერხებდა, მაყურებელს განეცადა ამბავი, იმიტომ, რომ მას თავად განიცდიდა. ამაშია მისი გენია. ამით შეცვალა ჩვეული თოქშოუს ფორმატი და ბევრი ადამიანის ცხოვრება.

მალე ოპრას ხერხს ყოველ მეორე ტელეშოუში მიმართავდნენ. ის ტელევიზიის დედოფლად იქცა. იცოდა, საით მიდიოდა. გასული საუკუნის 90-იან წლებში, როცა ყველა მას ბაძავდა, ტელეწამყვანმა საავტორო ფორმატი რადიკალურად შეცვალა. ინტერვიუში განაცხადა: „ვნანობ, რომ თანამედროვე თოქ-შოუები ღია ქაოსის მდგომარეობამდე მივიდნენ“. თუმცა მან იცოდა, როგორ მოქცეულიყო: „დროა შევწყვიტოთ იმაზე ფიქრი, თუ როგორი უბედურები ვართ და დავიწყოთ კითხვის დასმა: „როგორ შეგვიძლია საკუთარი პრობლემების გადაჭრა?“ – მოგვიწოდებდა ის.

ოპრას კარიერაში და ამერიკელთა ცხოვრებაში ახალი ერა დაიწყო – ტოტალური თვითგანვითარებისა და გამორკვევის, საკუთარ ცხოვრებაზე პასუხისმგებლობისა და კონტროლის აღების ეპოქა. ამბობდა, რომ ცხოვრებას და შოუს გამოიყენებდა იმისთვის, რათა სიკეთის იდეის მაუწყებლობა მოეხდინა.

სულ მალე, რიგით ამერიკელებს ვარსკვლავებიც შეუერთდნენ, რომლებიც ოპრას წარმატების შთამაგონებელ ისტორიებს უზიარებდნენ. ოპრას ნებისმიერი საქმიანობა დღემდე ინსპირაციის მომცემია. მედიადედოფლის წარმატების რეცეპტი მარტივია: ოცნება, შთამაგონებელ ადამიანთა გარემოცვაში ყოფნა, შრომა, პასუხისმგებლობის მხოლოდ საკუთარ თავზე მინიჭება, პოზიტიური ფიქრები და მარტივ ჭეშმარიტებებს მიყოლა. მისი სჯერათ, რადგანაც ის ცოცხალი მაგალითია იმისა, რომ ყველას ეძლევა შანსი, ვინც მზადაა, ბევრი იშრომოს. ის ძველებურად უყვართ, იმიტომ, რომ წარმოადგენს ადამიანს, რომელიც ნებისმიერს შეუძლია გახდეს. ამერიკელები მას ოჯახის განუყოფელ ნაწილად მიიჩნევენ.

ოპრა გვასწავლის, რომ ნებისმიერ ადამიანს შეუძლია გახდეს წარმატებული, ეკონომიკური თუ პოლიტიკური ფაქტორების მიუხედავად. მთავარია ცოდნისკენ სწრაფვა და საკუთარი „მე“-ს წამოწევა. წლები გადის, პრეზიდენტები იცვლებიან, საზოგადოება ვითარდება, მაგრამ ოპრა ისევ აქტუალური და ყველასთვის საყვარელია. ის თანამედროვე, დამოუკიდებელი ქალის ერთ-ერთი საუკეთესო მაგალითია – „ნეოლიბერალური ეპოქის საკულტო აიკონი“.